اسیب شناسی روانی

روانشناسی چیست : علم مطالعه رفتار و فرایند های ذهنی است ،که شامل تأثیرات زیست شناختی ، فشارهای اجتماعی و عوامل محیطی است که بر چگونگی تفکر، عملکرد و حس افراد تاثیر می گذارد.  (اسیب شناسی روانی DSM)

و روانشناسی فقط به انسان محدود نمیشود بلکه این قسمت در حیوانات و گیاهان نیز هست .

علم روانشناسی شاخه های متنوعی دارد ، که یکی از این شاخه ها اسیب شناسی روانی یا روانشناسی مرضی (psychopathology) است. که رفتار های بیمار گونه یا نابهنجار را برسی میکند .  (اسیب شناسی روانی DSM)

ضرورت اشنایی با اسیب شناسی روانی

هر گرایشی که در ارشد انتخاب میکنید نیازه که شما یک اسیب شناس خوب باشید تا به موفقیت بیشتری برسید مثلا در زمینه مشاوره :

یکی از مشکلات مشاوره های تحصیلی این است که بدون توجه و در نظر گرفتن مشکلات روانی دانش اموزان یا مشکلات خانوادگی برنامه درسی میدهند ،برای مثال: که شما از ساعت 5.30 صبح ، 6.30 باید شروع کنی به درس خوندن.

و خب عملا میبینیم چقدر از برنامه ریزی ها تو کنکور جواب میدهد، اگه ما بخواهیم درصدی از اطرافیان بگیریم متوجه این موضوع میشویم . یک مشاوره تحصیلی در نظر نگرفته است که ایا من شرایط محیطی این دانش اموز  میفهمم ایا فضای خانواده ارزیابی کردم ایا میدونم ارتباط این شخص با خانواده چگونه است ، ایا شخصیت این دانش اموز برسی کرده ام میدونم ویژگی های شخصیتی رفتاری چجوریه .به عنوان یک مشاور اگر قرار باشد بدون در نظر گرفتن محیط دانش اموز ،مشکلات خانواده ،جامعه، شخصیت دانش اموز، ویژگی هاش و.. برنامه درسی بدهم بدون شک برنامه داده شده با شکست روبه رو خواهد شد و حتی نتیجه عکس هم میدهد.(اسیب شناسی روانی DSM)

چرا اثر عکس داره چون فردی که دچار اختلال اضطراب است این فشار باعث تشدید این اختلال میشود ( اضطراب تا یک اندازه ای اثر مثبت داره از یک حدی که بیشتر شود  اثر منفی داره)

در افراد کامل گرا کمالگرا و اضطرابی (پرش فکر درش ایجاد میشه)

حتی در بحث کودک پژوهش ها نشان داده که بیش از نیمه از اسیب ها برای والدین است نه بچها (در خانواده های اسیب دیده والدین به دنبال نرسیدن ها و ارزوهای خود در بچه ها هستند).

هر روانشناسی به سه ایتم نیاز داره: اشنایی با فلسفه ، اشنایی با فرهنگ ، اشنایی با جامعه شناسی .(اگر میخواین به عنوان یک روانشناس جامع شناس یا درمانگر خودتون مطرح بکنید و حرف برای گفتن داشته باشید این سه تا مولفه حتما یادبگیرید  ودر خودتون پرورش بدهید).  وارد بودن به اسیب شناسی اصل و پایه شروع یک درمان و مصاحبه برای درمانگر است. چرا که تا تشخیص درمانی نباشد درمانی هم صورت نمیگیرد.  (اسیب شناسی روانی DSM)

فرهنگ میتواند در مقاطع مختلف زمانی  ارزش های ان  بشود ضد ارزش  و ضد ارزش ها بشود ارزش.

مثلا پوشیدن یک نوع لباس دریک زمان ضد ارزش اما در زمان دیگر ارزش حساب میشه.

فرهنگ چه کمکی میتونه به ما بکنه در مشاوره ؟

برای مثال:به دو زوج قرار است مشاوره دهید یکی از موضوعاتی که باید برسی کنید فرهنگ خانواد ها و شهری که در ان زندگی میکنند است .شما نمیتوانید به زوجی که داخل کردستان ، سیستان بلوچستان زندگی میکنند و تعصبات شدید دارند از جمله مذهبی فرهنگی یا عقاید خاص نمیتوانید به خانم برای رفع مشکل جرات مندی در زمینه طلاق برای گرفتن حق خودش یاد بدید. نمیتوانید اموزه های دیگر از فرهنگ های دیگر مثل حق پوشش حق رفتار و حق برابری مرد و زن یاد بدید . زیرا در این جوامع  فرهنگ مرد سالاری بیشتر حاکم است و اگه چنین پیشنهادی بدید نه تنها کمکی نکنید حتی ممکن است باعث مشکلات بیشتری برای اون خانم شوید  .

.

جامعه شناسی چی میخواد به ما بگه ؟

الگوهایی که در روابط بین فردی قوانین حاکم بر جامعه ارزش های جامع حکم میکنه و افراد بر مبنای الگوهای بین فردی و جمعی رفتار میکنه ما بهش میگیم اصول جامعه شناسی .

فلسفه چه کمکی میکنه؟

فلسفه یعنی پی بردن به چرایی موضوعات  یعنی شما متوجه میشید هر اتفاقی هر موضوعی برای چی اتفاق افتاده و یک فلسفه ای پشتش هست . با اصول فلسفه بهتر میتونید مشکل حل بکنید.  (اسیب شناسی روانی DSM)

اسیب شناسی روانی چیست ؟

علم برسی روان شناختی افراد مبتلا به اختلال روانی ، بر اساس ناهنجاری‌های رفتاری یا رفتارهای ناسازگارانه آن‌هاست .

یکی از دشوار ترین چالش هایی که متخصصان حوزه روانشناسی اسیب ، با ان روبه رو هستند، تعریف رفتار نابهنجار    (abnormal behavior) است. بهترین رفتاری که میتوان برای فراد نابهنجار ارائه کرد، باید دارای ویژگی هایی مثل: ندرت آماری، تخطی از هنجارها، پریشانی شخصی، ناتوانی یا کژکاری (dysfunction) و غیر قابل انتظار بودن، ناراحتی اجتماعی و خطرناک بودن باشد.  (اسیب شناسی روانی DSM)

1 ندرت وقوع اماری :(انحراف اماری )

یکی از جنبه های رفتارهای نابهنجار statistical infrequency و یا همان ندرت وقوع میباشد.

به عنوان مثال میتوان به وقوع و همچنین روی دادن دوره های بیماری اسکیزوفرنی اشاره نمود که عموما تنها در یک درصد از جامعه شایع میباشد.

از لحاظ نموداری در منحنی طبیعی و یا همون منحنی زنگوله شکل ، بیشتر افراد مانند اکثر موضوعات در این رابطه از نقطه نظر این ویژگی در وسط منحنی قرار دارند و تعداد کمی از افراد در دوطرف منحنی قرار میگیرند .

از ندرت وقوع اماری میتوان به صراحت در تشخیص کم توانی ذهنی استفاده نمود.به رغم انکه از چندین معیار است .وقتی که بهره هوشی فرد پایین تر از 70 است ، چنین فرض میشود که عملکرد ذهن اینقدر کم است که بتوان تشخیص کم توان ذهنی را برای او مطرح کرد .

2 تخطی از هنجار ها :(تخلف از معیار های اجتماعی )

ویژگی دیگری که در تعریف نابهنجاری باید مد نظر داشت ، این است که ایا رفتار مورد نظر از هنجار های اجتماعی تخطی میکند، یا باعث تهدید و تشویش کسانی میشود که شاهد ان رفتار هستند.به این ترتیب ، رفتاری که از نظر اجتماعی و فرهنگی غیر قابل قبول است، رفتار نابهنجار خوانده میشود.

در اینجا ذکر این نکته الزامی است که ، برخی از رفتار هایی که دریک جامعه عجیب غریب محسوب میشود ، در جای دیگری میتواند کاملا عادی باشد. برای مثال : برخی افراد فرهنگ های مدیترانه به پدیده ای به نام mal de ojo (چشم اهریمنی) اعتقاد دارند ،بهطوری که ادعا میکنند سوءنیت دیگران میتواند تاثیر عمیقی بر انها بگذارد. اگر کسی این گونه عقاید را در فرهنگ امریکا ابراز کند، نابهجار احتمالا پارانوءید یا بیش از حد هیجانی انگاشته میشود.

3 پریشانی شخصی:(رنج بردن )

پریشانی (distress) که تجربه عذاب هیجانی یا جسمانی است ، در زندگی است.

یکی دیگر از برخی ویژگی های برخی از نابهنجاری های ، احساس درد و رنج شخصی (personal  suffering) است؛ یعنی، اگر رفتاری باعث درد و محنت فراوان در فرد شود، ان رفتار را نابهنجار خواهیم دانست.  (اسیب شناسی روانی DSM)

4 ناتوانی یا کژکاری (dysfunction) :

ناتوانی (disability) بدین معنا است که ایا فرد در برخی از حیطه های زندگی خود نظیر کار یا روابط شخصی، دچار اسیب شده است یا نه موءلفه دیگری از رفتار نابهنجار است. اختلالات ناشی از مصرف مواد تا حدودی با توجه به ناتوانی شغلی یا اجتماعی تعریف میشود که در اثر سوء مصرف مواد به وجود می اید.

به همین ترتیب، فوبی (هراس) نیز می تواند سبب ایجاد پریشانی و ناتوانی شود.

در تعدادی از موارد؛ پریشانی شدید به کاهش توانایی عمل کردن فرد منجر می شود، اما مواردی نیز هستند که در آنها عملکرد فرد نارساست، ولی او ناراحتی های خاصی احساس نمی کند. تخریب (impairment) عبارت است از کاهش توانایی فرد در عمل کردن در سطح مطلوب یا حتی متوسط.

5 ناراحتی اجتماعی :

برخی از رفتار ها که باعث ناراحتی و رنج دیگران میشود، مثل خودکشی یا خود زنی سبب ناراحتی دیگران میشود.این رفتار ها میتواند برچسب نا هنجاری به خود بگیرد .

6 خطرناک بودن :

یکی از ملاک های ناهنجاری خطرناک بودن رفتار ( برای خود یا دیگران) است. اینکه برخی کاری را انجام میدهند که سلامت و جان خود و دیگران را به خطر بیندازد . میتوان برای انها برچسب نابهنجاری را بصورت معقول بالا برد. در 5 – DSM اختلال روانی به صورت نشانگانی تعریف شده است که در فرد وجود دارد و اختلال بالینی قابل ملاحظه ای را در رفتار، تنظیم هیجان یا عملکرد شناختی ایجاد می کند. این اختلالات به صورتی برداشت شده اند کژکاری در فرایندهای زیستی، روان شناختی یا رشدی را که برای عملکرد روانی ضروری هستند، منعکس می کنند.  (اسیب شناسی روانی DSM)

7 پیش بینی ناپذیری :

نمی توانیم تمام پریشانی ها را در حیطه روان شناسی نابهنجاری بگنجانیم. افسردگی و مانیا زمانی نابهنجار به شمار می آیند که پاسخ هایی غیرمنتظره (unexpected) به عوامل تنش زای محیطی باشند. مثلا ، زمانی تشخیص اختلال اضطرابی گذاشته می شود که اضطراب ، امری غیرمنتظره و نامتناسب با موقعیت باشد. مثلا در تعریف فوبی (هراس) داریم که فوبی ترس نامربوط تشدید شده و غیر منتظره از حضور شیء یا موقعیت های معین است. مثلأ فردی که از حضور در راه پله های ساختمان یا حتی در آسانسور به تنهایی می ترسد (آگورافوبی)، میگوییم رفتار این فرد نابهنجار است .

روزنهان و سلیگمن، 7 عنصر را برای نابهنجاری ذکر کرده اند که عبارتند از : رنج، ناسازگاری و نامعقولی و غیرقابل درک بودن، پیش بینی ناپذیری و فقدان کنترل، متعدد بودن ناراحتی مشاهده گر و در نهایت تخلف از معیارهای اخلاقی و آرمانی.

تاریخچه و زمینه تاریخی اسیب شناسی روانی

انسان از گذشته تا به امروز  همواره دغدغه هایی درباره سلامت جسم و روان ، روابط اجتماعی و جایگاهش در جایگاه هستی داشته سوالت و فرضیات زیادی در این راه مطرح کرده و نظریاتی هم ارائه داده است . اگرچه علوم فنون و اطلاعات جدید بسیار کارامد تر ، منقطی تر و موثر تر از دانش واطلاعاتی است که در گذشته درباره اختلال های روانی و علل ایجاد انها وجود داشته است ، اما برسی تاریخچه اسیب شناسی روانی خالی از لطف نیست، برای اینکه زمینه شناخت و دیدگاه ها و نظریات جدید را فراهم میکند و اطلاعاتی را در اختیارمان قرار میدهد. که برای فهم ارزیابی این علم مفید خواهد بود. (اسیب شناسی روانی DSM)

نطریه های اولیه و خرافی درباره بیماری های روانی

در گذشته علت رفتارهای نابهنجار و اشفته بیماران روانی را نیروهای جادویی و ماوراءالطبیعیه مانند ارواح خبیث ، دیو و موجودات شیطانی میدانستند.اولین اتفاقی که تو دنیای روان اتفاق افتاد دیدگاهش این بود که افرادی که دچار بیماری روانی میشوند دچار تسخیر روح شدند جن زده شدند . (مثلا هنوز به فردی که مشکلات روانی داره میگیم دیوانه . مجنون)

کلمه دیوانه به معنای (دیو گونه) و مجنون به معنای (جن زده) هم براساس این باورها شکل گرفته بود .

و این عقیده باور ها باعث شده بود برای درمان بیماری های روانی با روش هایی مثل شلاق زدن ، شکنجه کردن و توسل یه سحر و جادو  جن گیری  ارواح شیطانی استفاده شود .یکی دیگر از روش هایی که در گذشته برای بیماران روانی استفاده میشد سوراخ کردن جمجمه مغز بود ، از انجا که تصور میشد دیو و ارواح شیطانی مانند انگل در ذهن فرد ساکن میشود و عملکرد او را مختل میکند. سورراخ کردن جمجمه بیمار برای فرار اجنه و ارواح بود.

در دورانی که ایلیاد و ادیسه به دست هومور خلق شده است(حدود 800 سال قبل از میلاد مسیح). رفتار های جنون امیز و بیماری های روانی به عنوان تنبیهی در برار نافرمانی خددایان تعبیر میشد. در ان زمان اعتقاد عموم مردم بر این بود که خدایان بعضی از افراد گناهکار را ابتدا دیوانه میکنند و سپس جانشان را میگیرد.  درمان افراد دیوانه در معابدی انجام میشد که به (آسکلپیوس) خدای تندرستی اهدا شده بود.

در قرن های بعد این عقیده که بیمارهای روانی به دست خدایان ایجاد و درمان میشود تا حد زیادی از رونق افتاد .

و به تدریج فلاسفه ناهنجاری های رفتاری و اختلال های روانی را به عنوان پدید های طبیعی در نظر گرفتند و برای درمان برطرف کردنشان به دنبال راه های منطقی تری رفتند.   (اسیب شناسی روانی DSM)

جلوتر که اومدیم  اختلالات روانی منبعی از بدن میدونستند نه مغز . که در ادبیات هم مثال هایی داریم که میگیوییم طرف دل سیاه ، دل مرده یا واژه هایی مثل دلشکستن . ما فکر میکردیم نماد روان دل است   طرف جیگر شیرداره.  دل سنگ داره ،دل نازک ، دلسوز ، دلگنده اعتقاد بر این بود روان ما تو این بخش نه مغز  و اسیب در اینجا اتفاق می افته ما به قوه تعقل اعتقادی نداشتیم و کسی فکر نمکیرد که یک تعقلی تفکری در فرد اتفاق میافته.

علم جلو تر رفت تا اومدن رویکرد بدن زائد انگاری راه انداختند تو دنیا تا جایی که گفتند اخلاط در بدن وجود داره مثل سودا بلغم دم .(طرف دم دمی مزاج که تو طب سنتی هم ازشون استفاده میکنیم) در این زمان گفته میشد هر فردی که مشکل روانی داره اخلاط چهار گانش به هم ریخته است. سرد مزاج گرم مزاج  سودایی و فکر میکردند اگر ما این ها رو تنظیم کنیم حال روانی فرد خوب میشود.   (اسیب شناسی روانی DSM)

طبقه بندی اختلال های روانی

دو بخش یا دو بنیان تو تقسیم بندی اختلالات روانی داریم یکی APA یا انجمن روانپزشکی امریکا است . WHO سازمان بهداشت جهانی.

نظام طبقه بندی ICD

طبقه بندی بین المللی بیماری ها : International Classification of Diseases (ICD) یک ابزار جهانی تشخیصی همه‌گیرشناسی، مدیریت بهداشتی و اهداف بالینی است که توسط  سازمان بهداشت جهانی  (WHO) ، بعنوان مرجع هدایت و هماهنگی بهداشت در نظام سازمان ملل متحد، منتشر می‌شود. این جزوه که به طبقه بندی فهرستی بیماری ها بر اساس خواستگاه‌ و ویژگی های مشترک آنان می‌پردازد؛ به‌صورت دوره‌ای بازنگری و بازنشر می‌گردد. در حال حاضر، دهمین نسخه آن (ICD-10) در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. بازنگری یازدهم آن (ICD-11) در ۲۵ مه ۲۰۱۹ توسط مجمع جهانی بهداشت پذیرفته شده است و از ۱ ژانویه ۲۰۲۲ رسماً لازم الاجرا است .(سیستم طبقه بندی بیماری ها (اروپا))

(اسیب شناسی روانی DSM

نظام طبقه بندی DSM

DSM مخفف Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders راهنمای تشخیصی و اماری اختلالات روانی است،که برای اولین بار توسط انجمن روانپزشکی امریکا در سال 1952 انتشار یافت، و شامل توصیف و علائم و دیگر معیار ها برای تشخیص علائم روانی است. این معیار ها زبان مشترکی را میان بالینگران برای تشخیص ارائه میدهند. این نظام طبقه بندی تاکنون بارها تجدید نظر ، به روزرسانی و کامل شده است و در اختیار متخصصان بالینی قرار گرفته است .  (در کشور ما از سیستم DSM استفاده میشود.) (اسیب شناسی روانی DSM)

تاریخچه  DSM

DSM-II

در 1968 انتشار یافت .

طیقه بندیهای تشخیصی ان بر اساس نظریه روانکاوی قرار داشت تشخیص ها جنبه استنباطی داشت.

DSM-III

در 1980 انتشار یافت         (  اسیب شناسی روانی DSM)

:DSM-IV

 در 1994 انتشار یافت.

:DSM-IV-TR

 در 2000 انتشار یافت.

• اصلاحات جزیی در DSM-IV و روز آمد کردن آن

DSM- 5

2013

DSM-5-TR

2022         (  اسیب شناسی روانی DSM)

در مقاله بعدی  بیشتر به جزئیات DSM ،تغیرات و تفاوت ها در DSM ها و رویکردهای انها میپردازیم :).

و تعریف اختلال روانی بر مبنای DSM-5TR .

منبع :

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S169726001400012X

https://psycnet.apa.org/record/2004-11891-007